Szanowni Państwo, miło nam przekazać sensacyjną wiadomość! Po intensywnych poszukiwaniach udało nam się odnaleźć jedyne znane dokumenty opisujące i obrazujące plan cmentarza wojennego w Złotym Potoku, które rozwiewają wszelkie wątpliwości na temat lokalizacji i kształtu tego jednego z najbardziej tajemniczych cmentarzy pierwszowojennych!

Jednocześnie potwierdziliśmy wcześniejsze sensacyjne ustalenia dotyczące kwatery żołnierzy 7 Dywizji Piechoty z 1939 roku!

Choć dokumenty odnaleźliśmy już zimą, przed ich publicznym ujawnieniem postanowiliśmy zweryfikować zawarte w nich informacje w terenie. Jednocześnie podjęliśmy pewne kroki urzędowe, aby dramatyczny stan tego miejsca uległ w niedalekiej przyszłości poprawie.

Ale od początku. Celem naszej szeroko zakrojonej kwerendy archiwalnej, były wszelkie materiały dotyczące miejsc pochówków żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 roku w regionie częstochowskim. W trakcie badań archiwalnych odnaleźliśmy wiele sensacyjnych dokumentów, które wniosą sporo nowej wiedzy, zwłaszcza o walkach 7 Dywizji Piechoty. Jednym z takich dokumentów było pismo urzędowe Zarządu Gminnego w Janowie do Starostwa Powiatowego w Częstochowie z 8 marca 1947 roku, zawierające opis oraz plan sytuacyjny cmentarza wojennego w Złotym Potoku. Zaznaczono na nim nie tylko ogólny obszar cmentarza, ale także układ mogił, w tym mogił żołnierzy Wojska Polskiego z 1939 roku, żołnierzy Armii Czerwonej z 1945 roku oraz żołnierzy rosyjskich z I wojny światowej.

Już sam plan jest sensacją, ponieważ zarówno Gmina Janów, jak i pasjonaci historii, przez wiele lat próbowali ustalić lokalizację owego tajemniczego cmentarza z I wojny światowej, gdzie według źródeł archiwalnych miało spoczywać 551 żołnierzy rosyjskich.

Dopiero w 2016 roku udało się ustalić ogólną informację, że cmentarz znajdował się m.in. w miejscu obecnej mogiły żołnierzy Wojska Polskiego. Ustalenia opierały się - według relacji medialnych - na wspomnieniach i informacjach przekazanych przez okolicznych mieszkańców. Tymczasem odnalezione przez nas dokumenty nie pozostawiają już żadnych wątpliwości co do lokalizacji i kształtu cmentarza wojennego w Złotym Potoku (potwierdzając ogólne ustalenia z 2016 roku).

Wracając jednak do najważniejszej kwestii. Z wcześniejszych przekazów, wiedzieliśmy, że pierwotna kwatera żołnierzy Wojska Polskiego z 1939 roku była trzykrotnie większa niż ta, którą możemy zobaczyć obecnie. Pojawiły się niepokojące informacje, że wielu naszych żołnierzy spoczywa pod szeroką aleją, a część spoczywała w miejscu współczesnych pochówków. Zarówno plan, jak i pozostałe uzyskane informacje, potwierdzają ten smutny fakt... To jednak nie wszystko, na planie archiwalnym zaznaczono jeszcze jedną, dotąd nieznaną zbiorową mogiłę żołnierzy Wojska Polskiego (obok również nieznanej mogiły żołnierzy Armii Czerwonej z 1945 roku)!

Już wkrótce napiszemy więcej o tej sprawie, także o prawdopodobnej rzeczywistej liczbie pochowanych żołnierzy Wojska Polskiego. Jednocześnie informujemy, że z pomocą odpowiednich urzędów i instytucji, będziemy dążyć do przywrócenia godnego stanu tego miejsca.

W załączeniu przedstawiamy dokumenty odnalezione w Archiwum Państwowym w Częstochowie oraz archiwalny plan naniesiony na współczesne zdjęcie cmentarza w Złotym Potoku. Na zdjęciu ukazano obszar cmentarza wojennego oraz cmentarza parafialnego zaznaczonego na planie, natomiast białą przerywaną linią, obszar na którym również znajdują się ślady cmentarza pierwszowojennego (obszar niezaznaczony na planie archiwalnym).

Kolorem niebieskim zaznaczono dwie zbiorowe mogiły Wojska Polskiego z 1939 roku (w ich pierwotnym wymiarze) oraz czerwonym - mogiłę żołnierzy Armii Czerwonej.

Adam Kurus